Rabu, 10 Mei 2023

CARU LAN TAWUR

CARU

 

i.       TEGES CARU/ARTI CARU

ii.     SATUAN CARU/SEJARAH CARU

iii.    WITING CARU/ASAL MULA CARU

iv.     TATUJON CARU

v.       SARANA UPAKAR CARU

vi.     DEWASA MECARU

vii.    TATA CARA MECARU

viii.  CARU-CARU SANE KEMARGIANG

 

i.       TEGES CARU/ARTI CARU

 

Caru punika boyaja tios marupa upakara agama hindu ring bhuta yadnya, sane luhuran ring banten saiban, jotan lan yadnya sesa tur segehan.

Baos caru meartos becik lan pangus / adung, Dadosne caru  punika angge manusa ngadungang  buana agung lan Buana ant mangda nemu kerahajengan.

 

Caru punika pahan saking bhuta yadnya , bhuta mawit baos bhu mapiteges bhuta ddosne mearti sampun kewentenang bhu penadine

dados, wenten, gumatap gumitip utawi rupa / wonten.

Bhuta dadosne maarti sampun kewentenang bhu panadine dados bhuwanan /bhumi.bhuwana agung jagate puniki

Bhuta, wantah sane ngeranayang kewentenang jagate puniki sane mewasta Penca maha bhuta, mekadi pratiwi, apah, teje, bayu, akasa, (bumi, toya,sinar,angin, langit / ether). ,

Bhuta taler maartos kepetengan, ngranayang pikayun nenten becik, bhuwana agung nenten becik, sane ngulgul tata tentrem wong janane.

Yaning kaupakarain / bhuta yadnya laksanayang dadosne panggih tata tentram

buwana agung lan buwana alit, santukan rua bineda kaon lan Becik pateh saimbang

 

 

ii.      SATUAN CARU/SEJARAH CARU

 

Manut lontar Purwa Bhumi Kamulan indik Ida Sanghyang Widhi Wasa

Agawentenang jagate puniki madasar antuk kalih paos, sekadi barang lan taksu/kekuatan/energi, saNe kegambarang marupa Bhatari Uma (Bhatari Durgha)sane kelambangan Pradana lan Panca Korsika (Korsika, Garga, Metri,Kurusya , Pretenjala) sane dados lambang / Ciri Purusa sune dados awit saking

2 kehidupan / kauripan lan taksu.

Ida Bhatari Uma lan Pretenjgla (siwa) sane ngawentenang rua bhinede ring Jagate kakalih sane matungkas, sane becik sekadi dewa dewi lan sane kaon sakadi bhuta kala.

SEsampunan sane becik-becik kawentenang antuk Ida bhewari kekalih, raris Ida Bhetari Uma manados Bhatara Durgha, Lan Bhatara Siwa madados batara Kala, raris sareng kalih ngawentenang watek bhuta kalane sami

Nyarengin pinungkan LAN gegodan “sane ngawetuang, mawinan ring jagate

wenten kakkaonan/ nenten becik pangrasane sane ngeranayang para jadmane kasengsaran, duhkita lan kena penyakit.

Tios punika ciri-ciri kagoda antuk bhuta kala sekadi:linuh, blabar agung, angin ngelinus, sander kilap — , grubug keni penyakit, sasai maiyegan/

marebat, saling pademang miwah sane lianan.(M,S,L).

! Bencana sekadi ring ajeng tan tios saking pakardin para janane sane tan inut miara kaasrian jagate.

Mangda para jana molihang karahajengan, Ida Sanghyang Widhi wasa,

sampan nurunang Hyang Trimurti, sekadi Hyang Korsika menadi Dewa

Iswara, Gargha manadi Dewa Brahma, Kurasya madi Dewa Wisnu.


Hyang Iswara nuntun i manusa makarya upakara angge menahang gegodan Bhuta Kala, sekadi banten caru. Hyang   Trimurti manados pedanda sane nganter atur piuning  i manusa nunas kerahajengan ring jagate puniki

Mangda nenten kagoda antuk Ida Bhatara Kala lan Betara  Durgha antuk upakara Bhuta yadnya.

 

 

Batara Kala nganut lontar Purwaka Bhumi marupa, Yamaraja: tan tios

“Resaktian Ida Bhatara Siwa sakadi raksasa. sane banget nakutin ngresin manah. Dadosne Ida Bhatara Siwa pateh ring Bhatara Kala lan Yamaraja ring banten caru

 

Ida Bhatara Durgha kalambangan banten babangkit lan Gayah Sane utuh 

jangkep. Dadosne banten caru punika tan tios katurang ring Ida Bhatara Siwa lan Bhatara Durgha, sane anggen cihne taksu / kekuatan japate puniki

 

 

iii.  WITING CARU/ASAL MULA CARU

 

 

Banten caru / tawur ring upacara Bhuta yadnya kaaturang Ting Ida Batari Durgha lan Ida Bhatara Kala (SIWA) sane dados Unteng Kekuatan taksu energi ring keuripane punika mangda Ida nenten ngoda kauripan imanusa lan Sane  urip tiosan ring jagate puniki

 

Banten caru punika kaaturin Ida Bhatari Durgha daweg Ida ngawntenang

Bhuta kala ring catur pata (perempatan margi)

 

Ring banten caru ,ciri warna pangider mapikenoh pisan , Saking caru kanista. madia,miwah utama ,

 

Sakadi

 

Ring purwa/kangin warna putih ,ring daksina /kelod warna bang / barak , ring

 

pascima warna kuning . ring utara warna ireng , ring tengah warna brumbun /

 

panca warna

 

Caru Eka Satya ngangge ayam brumbun sane bulun ipun mawarna

 

putih,barak, kuning, selem

 

Caru panca satya ngangge 5 ukud ayam manut warna pangider.

 

Caru sane maagengan ngangge suku pat sakadi celeng/ kucit ring utara

 

kambing ring pascima,sampi ring daksina,angsa ring purwa ,kebo ring tengah

 

'cicing bang bungkem ring neriti/ kelod kauh

 

Warna-warna caru punika mawil saking satwa sudamala ,daweg Sahadewa

 

putran Dewi Kunti kaaturang dados caru panyumpatan Panca Korsika sakadi.

 

1. Korsika ,

 

(Bhatara Iswara) ring purwa warna putih

 

2.Garga..

 

(Bhatara Brahma) ring daksina warna bang

 

3.Metri

 

(Bhatara Mahadewa) ring pascima warna kuning ,

 

4. kurusya  

 

 (Betara Wisnu) ring utara warna ireng

 

5. Pretanyala

 

  (Betara Siwa)RING TENGAH WARNA BRUMBUN

 

 

 

 

Manut itihasa sedan sang Duryodana tan prasida sadurung polih kurban 5 ulu

(Kepala) saking Panca Kumara, putran Panca Pandawa sae 5 diri, punika

"MAWinan sang Aswatama nyedayang putran Panca Pandawa punika ngangge

Caru Sapatutne caru punika malakar antuk manusa ,sakewanten saantukan caru

Punika kaaturang antuk imanusa, punika mawinan kagentosin antuk buron

ANEBE Nganu maausa ngangge sengkwi wong-wongan malakar don kelapa,

Pinaka tulang jadma sane kaangge dasar/aled buron sane jagi angge caru,

Punika taler buron sane angge caru, buron ubuhan sane kasayangang sakadi

Ayam, itik. celeng, kebo, kambing, banteng, asu, angsa.

 

Taler buron punika mangda sane kantun wimuda/ nguda sane sedeng

kasayangang sakadi  Panca Kumala sane sedeng kasayangang olih

Panca Pandawa. –

 

 

iv.   TATUJON CARU/Tujuan Cara

 

Bhuta Yadnya / caru matatujon nunas ring Ida Sanghyang Widhi Wasa

Mangda iraga manusa polih karahajengan skala lan niskala

 

Manut lontar Kala tatwa, yening sang bhuta kala kaaturan upacara caru, Ida

Dados dewa mrara kauripan trgane iriki ring jagate. Sang Bhuta kala

 

nenten malih ngoda iraga manusa tur nulungin lan ngemit kauripan iriki ring

genah iragane ngaturang caru

Pangaruh becik lan kaon ring buana Agung katiba ring" manusa saantukan

Wenten  pemargin imanusa nenten manut agama sane ngaranayang kaon

punika patut kalabain antuk caru Punika taler kaon punika mawit

taru,buron, panca baya sakadi geni baya,toya baya, bayu baya, lindu lan tiosan

taler patut kacaruin mangda ngamanggihang karahayuan ngicalang leteh

mangda prasida sihin Dewa ,

 

Taler caru punika anggep panyapsap ,nyuciang genahe saking pangaruh leteh,

pengaruh Bhuta kala sakadi sadurung ngaturang pujawali ring kayangan

maduluran antuk caru manut nista, madia, utara.

 

Caru sane ageng katiba ring Bhuana Agung sakudi Tawur Fka Dasa Ludra

matatujon mangda jagate sajebag panegara rahajeng seananing lan maurip

 

 

v.    SARANA UPAKAR CARU

 

Upakara utawi banten lan yadnya punika boya ja tios makadi aturan ring

Sanghyang Widhi Wasa lan atur suksmaning manah ring ida Shangyang Widi Wasa. Dewa pitara/dewa dewi antuk pesuecan Ida ring iraga manusa  Wenten taler banten

Upakara punika pratima/minakadi ida betara sane baktinin sekadi banten caru pratima ida betara Kala lan betara Durgha

Upakara angge nyuciang upakara sane dados unteng tan tios prayascita, beakaon lan sane lianan mekadi pedudusan sarana upakara caru dados kapah tiga sekadi:  

 

1.  Mataya saking entik-entikan sane keangge mekadi punyan ipun, don, bunga

keangge caru

2.  Mantiga : buron/lakar buron sane lekad ping kalih sekadi taluh ya ::::itik, ayam, angsa miwah sane lianan

3.  maharya : buron sane lekad apisan langsung dados buron sekadi bawi, asu, kambing, kebo miwah sane lianan


Buron sane angge caru

 

1.     Caru Eka Sala

Ayam brumbun,ayam putih ayam

ireng,ayam klawu,ayam grungsang,ayam sudamala, ayam putih

siyangan miwah sane lianan.Sane durung naenin mataluh / durung

naenin maadu ,kagunan ipun manut keperluan ipun

 

2.    Cacu Pancasata

- Ayam limang warna

- Ayam brumbun ring tengah genahnia olahan 8 bayuh

- Ayam putih magenah ring purwa olah 5 bayuh

- Ayam biying magenah ring daksina olah 9 bavuh

- Ayam putih siyungan ning pascina olah 7 bayuh

- Ayam selem ring utara olah 4 bayuh

 

3.    Caru Panca Sanak Madurga.

- Ayam brumbun ring tengah 8 bayuh

- Ayam putih ring purwa 5 bayuh

- Ayam biying ring daksina 9 bayuh

- Ayam putih siyungan ring pascima 7 bayuh

- Ayam ireng ring utara 4 bayuh

- Asu bang bungkem 88 bayuh ring tengah (angge panulah

merana lan tatumpur)

 

4.    Tios punika caru panca sanak tawur madia wenten ngangge bawi

Butuan / butuhan magenah ring tengah olah 88 bayuh sareng ring

ayam brumbun 8 bayuh ,.Panca Sata medaging bawi butuhan

 

5.    Caru Panca Sanak

Caru panca sata madaging bebek bulu sikep megenah kelod kangin bayuhan 88

 

6.    caru mabuta yadnya , gempong asu

 Caru panca sata madaging asu bangbungkem ring kelod kauh olahan 33 + bebek belang kalung ring madya 88


7.    caru panca wali krama alit

bebek belang kalung ring tengah 8 bayuh (88)

bebek putih kangin 5 bayuh  (55)

asu bang bungkem kelod (99)

angsa kauh (77)

bawi butuan kaja (44)


8.    Caru Panca wali krama madia

- Bebek blang kalung ditengah (88)

- Bebek putih kangin (55)

- Asu bang bungkem kelod (99)

- Banyak kauh (77)

- Bawi butuhan kaja L 44)

 


 

9.    Caru  mancarupa /manca kelud mayama taja

- Ditengah Bebek blang kalung /ayam brumbun

- Kangin siap putih

- Kelod kangin Bebek bulu sikep (44)

- Kelod siap biying

- Kelod kauh asu bang bungkem (33)

- Kauh siap putih siungan

- Kaja kauh kambihg (21)

- Kaja siap selem

- Kaja kangin agsa  (66)

 

10.    Caru manca sanak agung mayama raja i

- ' Ditengah Itik biang kalung (80)

- Kangin Angsa (50)

- Kelod Asu bang bungkem (90)

- Kauh Kambing (70)

- Kaja Bawi (40)

 

11. Caru manca sanak agung mayama raja , malih

-   Ditengah Itik blang kalung (80)

-    kangin Angsa (50)

-    Kelod Banteng (90)

-    kauh Asu bang bungkem (70)

-    Kaja Kambing (40)

 

12.    Caru tawur gentuh mayama raja 

-    di tengah angsa , kebo,banyak

 -    Kangin banteng

 -    Kelod asu bang bungkem

  -     Kauh kambing

  -     Kaja bawi /butuhan

 

13.    Caru walik sumpah

- Ditengah  kebo

- Kangin : angsa

- kelod : sampi

- Kelod kauh di asu bang bungkem

- Kauh : kambing

: kaja : bawi plon / butuhan

 

14.    Caru patawuran agung, caru sor

- Tengah : angsa , kebo , banyak

- Kangin sampi

- Kelod kangin luak/ lubak

- Kelod manjangan

- Kelod kauh asu bang bungkem

- Kauh : kidang

- Kajakauh x wetu

- Kaja S bawi plon / butuhan

 

 15.    Caru walik sumpah madia

-    di tengah  siap brumbun

 

 

 

 

 

-     Kangin angsa , siap putih

-     Kelod siap hiing

-     Kelodkauh asu bang bungkem

-     Kauh siap putih siungan

-     Kaja siap selem

 

16.     Caru manca wali krama

-    Tengah kambing blang

-    Kangin sampi

-    Kelod manjangan

-    Kauh kidang

-    Kaja kebo

 


 

| 17.    Caru Manca Warna

Ekasataayam brumbun olah 33 bayuh

Maider manut urip

Angge caru pengruak bhuana nyukat karang lan makarya

karang paumahan anyar

Pangayate Kangin Sang Bhuta Baja Rama .kelod Sang Ghuta

Banaspati , kauh Sang Bhuta Danawa (Barawa) . kaya Sani

Ahuta Jawa Sang Bhuta Bali , ditengah Sang Bhuta Salah Rupa.



VI.     DEWASA MACARU

Dewasa macaru wenten patut kagamelang anggen geguat :

) Pinuju tengai tepet / tajeg Surya

b) Pinuju sandikala ,

Manut lontar kala purana , dawege punika Bhatara Kala risedekan seduk

pisan ngerereh ajengan tatadahan Taler manut lontar Rogha Sanghara

Bumi “yan tepet de sang Pandita Haji anggelaraken ,phalania jerih Sang

Bhuta

c) Pinuju keliwon / kajeng kliwon

d) Pinuju tilem

e) Pinuyu tegak piodalan yaning caru punika angge dasar piodalan

f) Pinuju nvukat karang sakadi caru mancawarna

 

VII.    TATA CARA MACARU

Mapapada

— Yening caru ageng luhuran ring Panca Sanak patutne mapapada  mersihan

lan nyupat buron sane jagi angge Caru . Angge banten pabersihan lan

ngelinderan genah macaru pengatiga

a).    Utawi ngangge sasapan / mantra dawege ngorok buron punika

upami mantra ngorok ayam lan tiosan .

“Om Pasu pasa ya wihmahe sira ceda ya dimabi . anne Hah Pracmlayat

(ratu Sang Hyang Widi Wasa tityang mademang baburon punika dumadak

atman ipun suci )

 

b) Sasampune buron lakar caru punika kapademang raris olah manut urip lan

manut buron punika genahnia ring dija.

Selantune sasampune puput olah-olahane wenten ngangge layang-layang

Wenten matangkeb antuk kulit buron punika sane kantun genep teras

batis lan kampid ipun tur kantun mabulu

    Para tukang banten / serati / manjahang caru punika saha sanggah

Sengkui , banten lan sejangkep ipun . Sane patut marajah kaaturang

ring Sulinggih sane muput caru punika

Selantur ipun caru punika kapuja / kaantebang manut ageng alit caru

punika . Sesampune puput kaantebang , kabaktiang olih Pretisentana /

pemaksan / krama lan kelanturang nyambehang gaur kaater antuk sampat,

tulud , kulkul kekeplugan , gong muah lianan

Surudan caru sapatutne katanem ring tebenan genahe macaru utawi

betene macaru . Leluwune keanyut ke tukad lan segara kedulurin

canang pakeling lan segehan .


 


Tidak ada komentar:

Posting Komentar